مساکن بومی روستایی در جلگه ها

درجای جای جلگه های گیلان که ویژگی های آب وهوایی آن موجب بروز نوعی خاص از معماری با عنوان کلی معماری برون گرا شده است، با صرف نظر از تضاد ها و پیچیدگی های تکنیکی ساخت و تنوع در بهره برداری از مصالح بومی و قابل دسترس، شاهد تشاب هاتی در شمای کلی اینگونه از معماری هستیم. عمده موارد تشابه در این بناها عبارتند از:

۱ -وجود ایوان و تلار در یک تا چهار جداره بنا که ازمهم ترین فضاهای زیستی است.

-۲ قرارگیری فضایی محدود و محصور در قلب بنا و احاطه شده توسط تلار و ایوان ها برای اوقات زمستان

-۳ ارتفاع گرفتن قسمتهای مسکونی از سطح زمین

-۴ بام های چهار شیبه و شیب تند بام ها

-۵ چند لایه ای بودن نماهای اصلی و فضاهایی با حد

اکثر تخلخل در خارجی ترین سطح

-۶ قرارگیری راحت و بدون واسطه پله های سبک چوبی که ارتباط محوطه و مسکن را تامین می نمایند

-۷ استفاده فراوان از مصالح گیاهی و چوب بدون روکش و آمود

-۸ ارتباط تنگاتنگ درون و برون بنا و حتی محوطه مسکونی

-۹ ظاهر ساده و همشکل مساکن هر منطقه و پرهیز از تجمل گرایی و تزیینات فراوان

در نقاط مختلف جلگه های این منطقه به دلیل تفاوت در میزان بارش ، رطوبت نسبی هوا و بادهای محلی، شاهد گونه های مختلفی از مساکن هستیم، با پی هایی از انواع پاکونه، سکتی(سکت چاه) و شیکیلی و دیوارهایی از انواع زگالی. زگمه ای)دارورجین( خشتی و آجری.

خانه شیکیلی

در نگاه کلی مساکن شیکیلی با سقف هایی پوشیده از الیاف گیاهی با شیبی در حدود ۲۰۰ درصد، روی اتاق های تک لایه ای که توسط ایوان های عریض سرتاسری محصور شده است، خودنمایی می کند. اما این ایوان ها و تلار تابستانی، لایه شفافی در دورتادور بنا ایجاد کرده است که خود روی پی های به ظاهر لغزانی در ارتفاعی بالای سطح زمین احداث شده است. ارتباط طبقات و زمین توسط پله های چوبی یکطرفه ای است که در نمای اصلی جلوه گر انعطاف مسکن همساز با طبیعت بوده و بنا را هرچه سبک تر می نماید.

به عبارتی دیگر بنا در لایه های متخلخل سطح و ارتفاعی همانند گیاهان روییده اززمین همگونی خود را با محیط پیرامون ابراز می کند. تمام این خصوصیات عجیب ظاهری مغایر با تصور بسیاری از نظاره گران،گونه ای از مسکن روستایی گیلان است به نام خانه های شیکیلی.

زهرا باقری

کارشناس معماری علاقمند به مدیریت و طرح های گرافیکی